Meer armoede betekent meer juridische problemen. Hoe zit dat?
De laatste tijd kampen we allemaal met een hoge inflatie. Boodschappen worden duurder en gasprijzen gaan omhoog. Het salaris van de gemiddelde Nederlander stijgt hier bij lange na niet in mee. Zoals onze minister van financiën Sigrid Kaag zegt: ‘We moeten beseffen dat we samen een stukje armer zullen worden’. Dit is flink wennen, want in Nederland zijn we er in de jaren ‘10 juist op vooruit gegaan. Het bruto binnenlands product (bbp, cbs) per hoofd van de bevolking nam met 8 procent toe in de periode 2010-2018. Uit onderzoek (Pricewise) blijkt dat 71% van de Nederlandse bevolking zich op dit moment zorgen maakt over zijn vaste lasten. En het einde van de prijsstijgingen is nog niet in zicht. Dit alles zorgt voor meer armoede en financiële problemen, welke weer zorgen voor een stijging van juridische problemen. Meer armoede betekent meer juridische problemen. Hoe zit dit precies? En wat kunnen we eraan doen?
Schaarste → stress → problemen
Steeds meer mensen leven met financiële problemen of in armoede. Armoede of financiële problemen kunnen ervoor zorgen dat mensen in een neerwaartse spiraal terecht komen. Mensen met financiële problemen hebben meer sociaal-emotionele, psychische en juridische problemen.
In 2013 publiceerden Princeton psycholoog Eldar Sharif en Harvard-econoom Sendhil Mullainathan hun boek ‘Schaarste’. Zij lieten daarin zien hoe gebrek aan geld zorgt voor veel stress en een groeiend aantal problemen. Zij tonen aan dat zelfs je IQ omlaag kan gaan door gebrek aan geld.
Een lege portemonnee, een hoofd vol zorgen
Schaarste en hoe je dit op moet lossen kan je de hele dag bezig houden. Als je arm bent, spelen continu vragen door je hoofd als ‘hoe kan ik deze rekening nog betalen?’, ‘Hoe zorg ik voor een verjaardagskado voor mijn kind’, ‘Ik kan de huur niet betalen, wat nu?’ of zelfs ‘hoe krijg ik vanavond eten op tafel?’. Deze problemen zijn ‘geest-vullend’ en de stress is constant hoog. Deze chronische stress en het gebrek aan ruimte in je hoofd kunnen weer leiden tot psychische problemen, slechter presteren op werk of relatieproblemen. Het bruggetje naar de toename van juridische problemen is hiermee gemaakt: dit alles kan leiden tot scheiding, huurproblemen, schulden, niet betaalde boetes en ga zo maar door. Mensen komen in een neerwaartse spiraal en weten hier niet meer uit te komen. Zoeken naar de juiste juridische hulp is iets waar je in zo’n situatie geen mentale ruimte of energie voor hebt. Ook ben je bang dat de juridische hulp veel geld kost, iets wat je juist niet hebt.
Wat kun je doen als hulpverlener?
Vraag als (maatschappelijk of juridisch) hulpverlener als iemand met (financiële) problemen binnenkomt altijd naar de hoeveelheid stress van je cliënt. Slaapt deze er slecht door of piekert hij of zij vaak? Vraag ook door naar andere problemen. Zo krijg je zicht op de verwevenheid van problemen waar iemand mee zit. Bepaal daarna welk probleem het eerst aangepakt moet worden om een betere leefsituatie voor de cliënt te realiseren. Zorg verder voor rust in het gesprek en check of de cliënt begrijpt wat je zegt. Stress zorgt voor een lagere concentratie en een langzamer begrip.
Online, laagdrempelig en gratis
Het Rechtsbijstandportaal zet in op een zo toegankelijk mogelijk portaal voor de groep mensen met financiële problemen. Je kunt laapdrempelig juridische hulp vinden door het probleem in kaart te klikken. Hierbij wordt ook gevraagd naar stress en andere mogelijke problemen. De rechtzoekende krijgt bij zijn probleem passende hulp-opties te zien. De rechtzoekende kan ook aangeven of deze zoekt naar ‘betaalde’ of ‘gratis’ hulp en checken of hij/zij in aanmerking komt voor een vergoeding voor de kosten van een advocaat of mediator (de zogenaamde ‘toevoeging’). Voor sociaal maatschappelijke organisaties en buurtcentra heeft het Rechtsbijstandportaal een toepassing ontwikkeld, waarbij de hulpverlener samen met een cliënt passende juridische hulp kan vinden.
